Ngành nuôi tôm công nghiệp, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng, đang đóng vai trò chủ lực trong phát triển thủy sản tại Việt Nam. Trong chuỗi giá trị sản xuất tôm, thức ăn và dinh dưỡng cho tôm là yếu tố then chốt, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, việc cho tôm ăn không đúng cách, quản lý thức ăn tôm thẻ không hiệu quả hoặc tính lượng thức ăn cho tôm sai lệch là nguyên nhân phổ biến dẫn đến hao hụt năng suất, ô nhiễm ao và phát sinh dịch bệnh.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nhu cầu dinh dưỡng của tôm, cách lựa chọn và quản lý thức ăn hợp lý, từ đó tối ưu quy trình nuôi và giảm chi phí đầu vào.
Nhu cầu dinh dưỡng cơ bản của tôm thẻ chân trắng
Tôm thẻ chân trắng là loài động vật biến nhiệt, có hệ tiêu hóa đơn giản và rất nhạy cảm với sự thay đổi môi trường cũng như thành phần dinh dưỡng trong thức ăn. Trong từng giai đoạn phát triển, tôm cần những nhóm chất dinh dưỡng khác nhau để phát triển cơ thể, lột xác, hình thành vỏ và kháng lại mầm bệnh.
Các nhóm dinh dưỡng chính:
- Protein (35–42%): Là thành phần quan trọng nhất, giúp tôm tăng trưởng, phục hồi mô và tạo enzyme tiêu hóa.
- Lipid (5–10%): Cung cấp năng lượng, tổng hợp hormone và tạo cấu trúc màng tế bào.
- Carbohydrate (15–25%): Nguồn năng lượng dễ tiêu hóa, nhưng dư thừa sẽ gây ô nhiễm nước.
- Vitamin và khoáng chất: Đặc biệt cần thiết trong giai đoạn lột xác và tăng trưởng vỏ, như canxi, phospho, magie, vitamin C, E, D3…
- Chất xơ và phụ gia sinh học: Giúp cải thiện tiêu hóa và miễn dịch đường ruột.
Việc hiểu đúng nhu cầu dinh dưỡng sẽ giúp quản lý thức ăn tôm thẻ một cách chủ động, giảm thiểu dư thừa hoặc thiếu hụt trong từng giai đoạn.
Tập tính ăn của tôm thẻ chân trắng và ảnh hưởng đến chiến lược cho ăn
Tập tính ăn đặc trưng của tôm:
- Tôm là loài ăn đáy, thường sử dụng các cơ quan như râu, chân ngực để tìm kiếm thức ăn.
- Chúng có xu hướng ăn vào ban đêm hoặc khi ánh sáng yếu.
- Khả năng tiêu hóa nhanh – trung bình mỗi bữa ăn tôm tiêu hóa trong vòng 2–3 giờ.
Những đặc điểm này ảnh hưởng đến tần suất và thời gian cho tôm ăn, cũng như việc sử dụng sàn ăn, khay kiểm tra để điều chỉnh kịp thời.
Các yếu tố ảnh hưởng đến tập tính ăn:
- Nhiệt độ nước: Dưới 25°C hoặc trên 33°C, tôm ăn yếu.
- Chất lượng nước: pH thấp, khí độc cao (NH₃, H₂S) sẽ làm tôm bỏ ăn.
- Mật độ nuôi và mức độ cạnh tranh cũng ảnh hưởng đến mức tiêu thụ.
Do đó, khi lên kế hoạch cho tôm ăn, người nuôi cần kết hợp đánh giá cả yếu tố môi trường lẫn hành vi thực tế của tôm.
Cách tính lượng thức ăn cho tôm theo từng giai đoạn
Việc tính lượng thức ăn cho tôm đúng cách là yếu tố quan trọng giúp kiểm soát chi phí, duy trì chất lượng nước và đảm bảo tốc độ tăng trưởng của tôm.
Công thức cơ bản:
Lượng thức ăn hàng ngày (g) = Trọng lượng trung bình tôm (g) × Số lượng tôm × Hệ số cho ăn (% trọng lượng cơ thể)
Tham khảo hệ số cho ăn theo trọng lượng:
| Giai đoạn nuôi | Trọng lượng trung bình | Hệ số cho ăn (%/ngày) |
| 1–10 ngày sau thả | 0.01 – 0.05g | 20–25% |
| 10–20 ngày | 0.05 – 0.1g | 12–18% |
| 20–40 ngày | 0.1 – 1g | 6–10% |
| 40–60 ngày | 1 – 5g | 4–6% |
| 60 ngày trở lên | >5g | 2–3% |
Lưu ý: Đây là bảng hệ số tham khảo, cần điều chỉnh theo thực tế tập tính ăn của tôm thẻ chân trắng, màu nước, sàn ăn, điều kiện thời tiết và tỉ lệ sống.
Các phương pháp quản lý thức ăn tôm thẻ hiệu quả
Để tối ưu chi phí và hạn chế ô nhiễm ao nuôi, người nuôi cần áp dụng các phương pháp quản lý thức ăn tôm thẻ hiện đại, kết hợp kỹ thuật và công nghệ.
Kiểm tra sàn ăn – khay ăn:
- Theo dõi lượng thức ăn thừa sau mỗi lần cho ăn
- Điều chỉnh khẩu phần và tần suất dựa vào lượng thức ăn còn lại và phân tôm
- Kết hợp quan sát hoạt động tôm (bơi, lột xác, màu sắc)
Ứng dụng phần mềm quản lý:
- Một số trang trại lớn sử dụng app/ phần mềm để tính tự động lượng thức ăn
- Có thể kết hợp với hệ thống cho ăn tự động để giảm nhân công
Sử dụng men tiêu hóa và enzyme:
- Trộn enzyme, men vi sinh đường ruột giúp tăng tỷ lệ hấp thụ
- Giảm lượng thức ăn thải ra môi trường → giảm chi phí xử lý đáy ao
Điều chỉnh theo thời tiết:
- Trời âm u, lạnh: giảm 10–30% lượng thức ăn
- Trời nắng nóng, DO giảm: cho ăn vào sáng sớm và chiều muộn
Những sai lầm phổ biến trong quá trình cho tôm ăn
Dù kỹ thuật nuôi ngày càng phát triển, nhiều người nuôi vẫn gặp các lỗi khiến chi phí tăng cao và năng suất giảm:
- Cho ăn quá nhiều dẫn đến ô nhiễm đáy ao, bùng phát khí độc
- Không theo dõi sàn ăn, chỉ dựa vào cảm tính
- Không trộn khoáng, men tiêu hóa trong giai đoạn tôm yếu → giảm hấp thu
- Tính lượng thức ăn cho tôm không điều chỉnh khi tôm tăng trưởng
- Dùng thức ăn kém chất lượng hoặc hết hạn
Việc kiểm soát được tập tính ăn của tôm thẻ chân trắng, hiểu rõ nhu cầu thực tế và ứng dụng các công cụ hỗ trợ là giải pháp tối ưu hóa lợi nhuận bền vững.
Kết luận
Thức ăn và dinh dưỡng cho tôm là yếu tố quyết định sự thành công trong mỗi vụ nuôi. Để đảm bảo hiệu quả, người nuôi cần hiểu đúng về tập tính ăn của tôm thẻ chân trắng, biết cách tính lượng thức ăn cho tôm theo từng giai đoạn và thực hiện quản lý thức ăn tôm thẻ một cách khoa học. Việc sử dụng thức ăn chất lượng, kết hợp men tiêu hóa, khoáng vi lượng và điều chỉnh phù hợp với môi trường sẽ giúp giảm chi phí, tăng tỷ lệ sống và thu hoạch thành công.
Công ty BIO CHEM chuyên cung cấp các loại nguyên liệu cao cấp phục vụ cho ngành chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Với đội ngũ chuyên viên am hiểu và giàu kinh nghiệm, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng một cách tốt nhất.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
📍 197 Tô Hiến Thành, Phường 13, Quận 10, TP.HCM
📞 08 3939 4747 – 0946 876 019 – 0942 89 30 31
📧 infobiochemical@gmail.com
🔗 hoachatbiochem
